Metroidvania là thể loại game phiêu lưu khám phá được thể hiện qua những tựa game với cốt lõi gameplay độc đáo, không thể lẫn vào đâu khi đem ra so sánh với các thể loại game khác. Nổi bật phải kể đến như dòng Ori, Hollow Knight, Bloodstained: Ritual of the Night,...Vậy thể loại Metroidvania là gì? Hãy cùng HALO tìm hiểu qua video dưới đây nhé!

Nguồn gốc và khái niệm

Thật khó để tìm hiểu được thuật ngữ Metroidvania đã bắt đầu được sử dụng phổ biến từ khi nào. Chỉ biết rằng thuật ngữ Metroidvania này đã được hình thành từ nửa sau thập niên 80, là từ ghép của 2 dòng game khác nhau: là Metroid (1986) của Nintendo và Castlevania (1986) từ Konami. Những tựa game Metroidvania sẽ có cơ chế hoạt động và cách thiết kế màn chơi giống với Metroid và Castlevania vậy.

Thuở ban đầu, các tựa game thuộc Metroidvania cũng chỉ như bao cái tên khác thuộc thể loại phiêu lưu hành động nhập vai. Phải cho đến tận những năm đầu thập niên 2000, sức ảnh hưởng về phong cách sáng tạo công thức gameplay này mới bắt đầu lan rộng, tạo niềm cảm hứng đến các nhà phát triển và game thủ toàn thế giới.

Nhờ đó chúng ta mới có thể thưởng thức những tên tuổi lớn một thời như Cave Story (2004) trên Windows, Shadow Complex (2009) trên console Xbox 360,... Metroidvania mang đậm dấu ấn từ Metroid và Castlevania với nhiều đánh giá tích cực này đã phát triển lên tầm cao mới. Và từ giai đoạn này Metroidvania chính thức được đông đảo cộng đồng công nhận là một nhánh thể loại tách biệt thuộc dòng phiêu lưu hành động.

Nguồn cảm hứng

Thường khi nhắc đến thể loại Metroidvania, ấn tượng đầu tiên xuất hiện trong đầu chúng ta chính là những sản phẩm game được thực hiện gần đây, đặc biệt là những tựa indie. Bởi cơ chế chủ chốt điển hình bên trong tất cả cái tên này là thứ lôi kéo chúng ta đến với Metroidvania: tìm tòi khám phá thế giới trong game, khả năng nâng cấp nhân vật, nền tảng xây dựng thế giới và cơ chế chiến đấu.

Koji Igarashi - Nhân viên kì cựu của Konami, người đàn ông được biết đến với vai trò là cha đẻ của Castlevania: Symphony of the Night cùng các phần game kế tiếp về sau, đã có cuộc trao đổi với giới truyền thông trong sự kiện Game Developers Conference 7 năm trước - 2014 Game Developers Conference:

Tôi thực sự bất ngờ với nội dung nổi bật trên tấm treo tại buổi sự kiện hôm đó: "There and Back Again: Koji Igarashi's Metroidvania Tale."

(Tạm dịch: Mừng cho sự trở lại: câu chuyện Cổ tích mang tên Metroidvania của Koji Igarashi.)

Sâu trong tâm trí, tôi luôn muốn tạo ra một sản phẩm mang phong cách Legend of Zelda. Nhưng nếu biến một tựa giống Zelda sang nền tảng 2D thì nó chẳng khác gì Metroid cả.

Khi nhà báo đặt ra câu hỏi đề cập đến mối quan hệ mật thiết giữa 2 dòng cổ điển này thông qua việc thiết kế bản đồ của Symphony of the Night khá tương đồng với Super Metroid thì Koji cười: “Tôi nghĩ phần lớn vì khả năng bật nhảy siêu cao của nhân vật trong game, thứ cơ chế rất giống ở Super Metroid.”

Dù không rõ đầu đuôi thực sự của câu chuyện hoàn toàn diễn biến như thế nào nhưng Igarashi cảm thấy biết ơn cộng đồng fan dòng game đã đặt ra cái tên Metroidvania. Ông nói: “Khi tôi rời Konami, họ nói với tôi rằng tôi không thể sử dụng cái tên Castlevania khi nói về những dự định tương lai. Vì vậy, sự ra đời của từ 'Metroidvania' là điều rất có ý nghĩa với tôi.”

Ở một giả thiết khác về thuật ngữ Metroidvania, nó được cho là sáng tạo bởi Jeremy Parish và Scott Sharkey cựu biên tập viên tại 1UP.com thuộc IGN.

Đặc trưng & cốt lõi cần có
ở một tựa Metroidvania

Thể loại Metroidvania được thể hiện phần lớn qua các đặc trưng: gameplay được thiết kế theo dạng cuộn ngang hoặc dọc màn hình trên nền tảng 2D hoặc 2.5D, người chơi có buộc phải tìm kiếm và hoàn thành các nhiệm vụ trong suốt hành trình.

Bên cạnh đó tựa được xem như thuộc thể loại Metroidvania cần hội tụ đầy đủ các phẩm chất: có thể định hướng được người chơi tại các dấu mốc quan trọng; bản đồ game rộng được kết nối chính xác có hệ thống; quá trình chuyển biến tâm lý và phát triển nhân vật, có tính cân bằng sức mạnh giữa nhân vật bạn điều khiển với kẻ địch.

Đầu tiên chúng ta bàn đến phẩm chất định hướng, dẫn dắt người chơi. Dù là bất kì tựa game hay tác phẩm nào nói chung, chúng ta vẫn luôn cần khoảng mở và cái kết để tạo ra một câu chuyện hoàn chỉnh.

Do vậy trong đa phần các tựa Metroidvania được tạo ra, chúng ta luôn bắt gặp các đoạn mở cutscene đầu game, một bối cảnh được vẽ nên cùng lời thoại dành cho nhân vật chính để bắt đầu cuộc hành đầy gian nan sau đó. Vai trò đưa đẩy này không chỉ được đảm nhận bởi phần mở hay kết câu chuyện, nó còn được phân bổ xuyên suốt những chướng ngại đều có ngụ ý nào đó ẩn đằng sau, những NPC mà chúng ta bắt gặp ở thế giới trong game và đôi khi là một giọng nói vô hình bí ẩn nào đó vang lên được lồng ghép bởi những bản nhạc có tác dụng đẩy cảm xúc người chơi lên mức cao nhất.

Metroidvania, thế giới được kết nối với nhau bởi hệ thống bản đồ được gọi là Interconnected Map (Bản đồ có tính liên hệ chắc chắn). Một hệ thống bản đồ trải rộng, nơi các khu vực nhỏ hơn được liên thông với nhau bằng những con đường rõ ràng hay có thể là những cánh cửa bí mật. Toàn bộ khu vực trên tấm bản đồ sẽ không được tiết lộ ở giai đoạn đầu chúng ta bắt đầu cuộc hành trình. Các tựa Metroidvania sẽ yêu cầu người chơi thu thập những vật phẩm cần thiết để mở khóa con đường dẫn tới đích họ muốn đến hay thường yêu cầu người chơi tiếp nhận thêm các kĩ năng quan trọng, đóng vai trò bắt buộc họ vận dụng chúng sao cho thật nhuần nhuyễn về sau như nhảy cao, bay và lướt hay khả năng dịch chuyển, phá hủy các chướng ngại cho đến khi bản đồ game được khai thác hoàn toàn.

Với đặc trưng phi tuyến tính của bản đồ thế giới trong các tựa Metroidvania, người chơi luôn phải di chuyển qua một vị trí rất nhiều lần để thấu hiểu mọi bí ẩn game sắp đặt hay tự mình tạo ra cho bản thân khuynh hướng khám phá toàn bộ thế giới game theo cách không giống ai.

“Càng biết nhiều thứ, chúng ta sẽ càng nhận ra bản thân thực chất chẳng biết gì.” Câu nói đó là lý do để các nhà phát triển phô bày tường tận mọi ngóc ngách bản đồ ngay từ lúc bắt đầu thì người chơi sẽ dần lạc lối, đánh mất bản thân giữa một nơi rộng lớn và rồi bỏ game.

Tất nhiên, để đạt đến cái đích qua mỗi chặng hành trình, không mất thời gian với hệ thống bản đồ thì chúng ta cũng buộc phải đối đầu với những con boss khó nhằn. Với bản chất không giới hạn khả năng tự tìm tòi, các tựa game Metroidvania có thể cho người chơi thỏa sức sáng tạo những cách di chuyển theo ý muốn của họ, cung cấp cho người chơi những vật phẩm kĩ năng mới khi họ tiến bộ theo mạch truyện mà game muốn nhắm đến. Và có khi cũng chính vì những thử thách đó, chúng ta lại vô tình mở khóa một mắc xích quan trọng của mạch truyện.

Giá trị tựa game

Giá trị một tựa game mang lại nếu chỉ dừng ở mức khiến chúng ta biết chơi, hoàn thành thôi là chưa đủ, mà hơn hết các nhà phát triển đều mong muốn chúng ta cảm nhận, thấu hiểu được tâm trạng nhân vật chính cũng như bối cảnh game đặt ra. Dù cho Metroidvania tập trung vào đặc trưng khám phá thế giới tùy ý nhưng không phải vì thế mà cách truyền đạt cốt truyện đến người chơi bị hạn chế đi. Đặc trưng cốt truyện dòng Metroidvania chính là khoảng mở đầu thường đi theo xu hướng nhẹ nhàng thì biến cố lớn bất ngờ ập đến sau đó dẫn dắt nhân vật chính bước chân vào hành trình đầy gian nan, không có bất kì khoảng lặng nào và cố gắng không ngừng để đạt đến cái kết viên mãn cuối game.

Khác với đa phần dòng game, dẫu cho có nhiều khó khăn thử thách đến đâu trong suốt cuộc hành trình, người chơi vẫn có thể lựa chọn cho bản thân con đường bằng phẳng, những khoảnh khắc nghỉ chân, tận hưởng bầu không khí yên bình. Ở các tựa Metroidvania, mang bản chất phi tuyến tính nhưng cho dù bạn có lựa chọn bước trên con đường nào đi chăng nữa thì dọc đường vẫn luôn có kẻ địch, chướng ngại đang trực chờ sẵn. Và càng về sau, song hành với quá trình chúng ta càng tiến sâu hơn vào thế giới game, các tình tiết mới dần được hé lộ, chuyển biến tâm lí nhân vật ngày một đẩy lên cao hơn. Qua đó cảm xúc người chơi đặt vào thế giới game sẽ dần thích nghi. Người chơi càng nhập tâm hơn vào nhân vật chính, cùng những bản nhạc nền được lồng ghép như một chất xúc tác. Và kết quả là người chơi sẽ tìm thấy được sự đồng điệu giữa bản thân và nhân vật mình điều khiển.

Metroidvania đề cao chuyển biến tâm lý và cũng rất xem trọng những phát triển vật lý, hữu hình cho nhân vật chính. Nếu từ đầu đến cuối, những kẻ địch hay quái vật vẫn mãi một màu, một sức mạnh hay phong cách chiến đấu thì sẽ thật nhàm chán. Do vậy, càng về sau ắt hẳn kẻ địch sẽ càng trở nên đa dạng, khó nhằn hơn rất nhiều.

Chính vì thế cơ chế nâng cấp, phát triển nhân vật là yếu tố không thể thiếu trong bất kì tựa Metroidvania nào. Nhưng một quy tắc phụ được đặt ra ở cơ chế nâng cấp nhân vật chính là tính cân bằng sức mạnh giữa nhân vật chính và độ khó của các chướng ngại vật. Khi chơi dòng Metroidvania, nếu quá phụ thuộc vào chỉ số mà bỏ qua kĩ năng điều khiển nhân vật từ người chơi thì game sẽ mất đi tính thử thách. Bởi AI máy tính không bao giờ có cửa đọ được với bộ óc con người chúng ta. Chúng ta chỉ có thể tìm thấy niềm vui sướng khi đánh bại những con trùm mạnh mẽ, thứ cảm xúc chẳng bao giờ được nhận ra khi vào game một lúc là có thể bem phát chết nó ngay được.

Một số tựa phổ biến

• Dead Cells
• Hollow Knight
• Cave Story
• Ori and the Blind Forest
• Bloodstained: Ritual of the Night
• Shantae – Half Genie Hero
• Steamworld Dig 2
• Guacamelee!
• Supraland
• Owlboy

Dead Cells

Dead Cells là sản phẩm được xây dựng trên cốt lõi thế giới Metroidvania đến từ nhà phát triển Motion Twin. Đã có mặt trên các hệ máy PC, PS4, Xbox, Switch, iOS, Android.

Về căn bản Dead Cells là một tựa game thuộc nhánh con của Metroidvania khi bản chất của nó không hoàn toàn tương tự những tựa 2D Metroidvania khác. Rougevania - thể loại mới nổi lên, có sự pha trộn, kết hợp giữa Rougelike và Metroidvania. Người ta có thể dành rất nhiều thì giờ chỉ để chập chững làm quen với dòng game này, cho nhân vật loot chiến lợi phẩm rơi rớt ngẫu nhiên và rồi bị đánh bại, quay về vạch xuất phát ở nhiều bối cảnh hoàn toàn khác biệt chưa từng trải qua. Nghe có vẻ tương tự như một lời nguyền đánh sợ nhưng đối với tất cả những ai đã tiếp cận với dòng game giống như thế này rồi đều biết rõ - nhân vật của bạn chết đi không có nghĩa là cuộc hành trình chấm dứt. Sự nhàm chán không bao giờ lặp lại chính là điều cuốn hút, quyến rũ các gamer đến với Dead Cells.

Không những vậy Dead Cells còn làm rất tốt khoảng giúp người chơi trở nên tiến bộ hơn về sau, bao gồm thu thập vật phẩm, phối hợp hài hòa nó với kĩ năng đã học hỏi được thành những cách thức sáng tạo mới trong lối chơi. Từ đó góp phần củng cố được chiều sâu nền tảng Metroidvania đúc kết nên tựa game này.

Hollow Knight

Hollow Knight - tựa game được phần đông đánh giá là sản phẩm mang đậm dấu ấn, cái chất của Metroidvania nhiều nhất trong dòng game này vài năm trở lại đây. Bao gồm từ phong cách thiết kế màn chơi, hệ thống liên kết bản đồ, dẫn dắt mạch truyện, cơ chế nâng cấp nhân vật cùng yếu tố phi tuyến tính - đặc điểm mà về sau khiến nhiều sản phẩm thuộc thể loại Metroidvania khó chạm đỉnh bởi không ít các nhà phát triển đã làm chệch hướng đi, ra khỏi bản chất vốn có truyền thống dòng game này. Bạn có thể trải nghiệm tựa game này trên PC, PS4, Xbox, Switch.

Hollow Knight - ở một góc độ nào đó, chúng ta có thể xem nó như là Dark Souls phiên bản 2D. Cả 2 đều mang nét văn hóa gothic có màu sắc u tối, kẻ địch là những sinh vật mang dáng vẻ kì dị đôi khi đáng sợ và việc đối đầu với chúng không bao giờ là đơn giản. Nếu bạn thích một tựa Metroidvania sở hữu lối chơi cổ điển, nhân vật dễ thương nhưng rùng rợn thì Hollow Knight là một lựa chọn không thể bỏ qua.

Loạt game Ori

Metroidvania - dòng game được cho đưa đẩy người chơi thích nghi dần với nhịp độ ngày càng dồn dập về sau. Đối với loạt Ori từ Moon Studios lại có vẻ như là series game Metroidvania duy nhất có sự cân bằng trạng thái cảm xúc người chơi giữa sự thư thái, tĩnh lặng và cảm giác căng thẳng nhiều khi đến choáng ngợp.

Nghệ thuật xây dựng Ori không chỉ xuất phát từ nền tảng Metroidvania mà còn phải kể đến bối cảnh bao trùm xung quanh nhân vật chính của chúng ta. Môi trường sống động, được trau chuốt đến từ chi tiết, góc cạnh; tập hợp một quần thể các sinh vật sống cùng tiếng kêu của chúng đã tạo nên một trong những tựa Metroidvania có đồ họa tuyệt đẹp, thiết kế âm thanh xuất sắc nhất tính đến lúc này.

Việc chơi game cũng giống như khi chúng ta đọc một cuốn sách hay xem một bộ phim vậy. Chắc hẳn về sau, thậm chí rất lâu sau đó, những dư âm còn lại của câu chuyện sẽ còn khiến chúng ta phải suy nghĩ nhiều. Bên cạnh cốt truyện đầy xúc cảm của Ori, yếu tố âm nhạc của 2 phần game cũng rất thành công khi nó đã có thể lấy được những dòng nước mắt đồng cảm từ người chơi.

Bloodstained: Ritual of the Night

Cái tên được cho là thú vui tao nhã của những con người có công đặt nền móng cho thể loại Metroidvania, khi họ đã tạo nên một tựa game indie với xương sống được sao chép phần lớn từ những công trình trước đó. Gọi là thú vui nhưng Bloodstained: Ritual of the Night đã có màn đón nhận vô cùng tích cực từ đông đảo công chúng.

Bloodstained: Ritual of the Night mang theo phong cách gothic-chic như Castlevania, ẩn chứa đầy những con quái vật thú vị và những con trùm khó nhằn. Một tựa Metroidvania rất đáng để thử một lần trong đời.

Những tựa game Metroidvania bạn nên thử

Ngoài những cái tên trên, dưới đây là danh sách game khác thuộc Metroidvania mà các bạn không thể bỏ qua:

• Cave Story - PC
• Shantae – Half Genie Hero - PS4, Xbox One, PC, Nintendo Switch
• Steamworld Dig 2 - PC, PS4, Switch, Stadia
• Guacamelee! - PC, PS4, Xbox One, Switch
• Supraland - PC
• Owlboy - PC, PS4, Xbox One, Switch
• Yoku’s Island Express - PC, PS4, Xbox One, Switch
• Axiom Verge - PC, PS4
• Iconoclasts - PC, PS4, Switch
• The Messenger - PC, PS4, Switch
• Sundered - PC, PS4, Switch
• Touhou Luna Nights - PC
• Dust: An Elysian Tail - PC, PS4, Xbox One (via backward compatibility), Switch
• Blasphemous - PC, PS4, Xbox One, Switch
• Gato Roboto - PC, Switch
• La-Mulana 2 - PC, PS4, Xbox One, Switch

Qua những thông tin trên, hy vọng HALO đã giúp các bạn hiểu được thêm về quá trình hình thành, cảm hứng cũng như cốt lõi tạo của một tựa game Metroidvania.